İngiltere’de hem hava ve gürültü kirliliğini hem de trafik yoğunluğunu azaltmak için başkent Londra’da başlatılan Temiz Hava Bölgesi (Clean Air Zone ) uygulaması 30 Ocak’ta Newcastle ve Gateshead şehirlerinde başlayacak.

İngiltere’de kentler tek tek “Temiz Hava Bölgesi (Clean Air Zone)” uygulamasına geçerek motoru Euro 6 olmayan dizel araçların şehir merkezlerine girmesini yasaklıyor. Hem hava ve gürültü kirliliğini hem de trafik yoğunluğunu azaltmak için başkent Londra’da başlayan uygulama, Bath, Birmingham, Bradford, Bristol ve Portsmouth’un ardından 30 Ocak’ta Newcastle ve Gateshead şehirlerinde de başlayacak.

Uygulama ile Temiz Hava Bölgesi’ne giren standardı düşük dizel araçlara para cezası veriliyor. Amaç, daha fazla hava ve gürültü kirliliğine sebep olan bu araçların sayısını azaltıp elektrikli araçları teşvik etmek. Kentte yaşayanların bu araçları elden çıkarmaya çalışması ile dizel araçların fiyatlarında düşüş yaşanırken yeni araç alacaklar ise elektrikli ya da hibrit araçları tercih ediyor. Böylece İngiltere 2030 yılında benzinli ve dizel araçların satışını tamamen yasaklama hedefine bir adım daha yaklaşıyor.

Tüm şehirler sırayla uyguluyor

Dizel araçların şehir merkezine girmesi, ilk olarak başkent Londra’da yasaklandı. Londra’da şehir merkezine giren araçlara iki aşamalı olarak para cezası uygulanıyor. İlk aşamada trafik yoğunluğu cezası veriliyor. Hafta içi 07.00-18.00, hafta sonu 12.00-18.00 saatleri arasında şehir merkezine giren sürücüler 15 Sterlin ödeme yapıyor. İkinci aşamada ise araç dizel ise sürücüler Ultra Düşük Emisyon Bölgesi (ULEZ) uygulaması kapsamında 12.5 Sterlin daha ödemek zorunda kalıyor. Böylece sürücüler, bir gün için toplamda 27.5 sterlin ödemiş oluyor. Londra’daki bu uygulama zamanla Bath, Birmingham, Bradford, Bristol ve Portsmouth şehirlerine yayıldı. 27 Şubat 2023’te Sheffield da Temiz Hava Bölgesi listesine dahil olacak. Uygulamanın yakın bir tarihte Manchester’da da başlaması bekleniyor.

İlk etapta otobüs, taksi ve ağır vasıtaları kapsayacak

Kuzey Doğu İngiltere’de Tyne Nehri’nin kıyısında birbiriyle iç içe olan Newcastle ve Gateshead şehirlerinde 30 Ocak’ta başlayacak olan Temiz Hava Bölgesi uygulaması ilk etapta otobüs, taksi ve ağır vasıtaları kapsayacak. Zamanla bu uygulamanın tüm dizel araç kategorilerini kapsaması planlanıyor. Bu uygulamaya, özellikle teslimat şoförlüğü (delivery driver) ve taksicilik yapanlar masraflarının artacağı gerekçesiyle karşı çıkıyor.

“Aracımızı değiştirmek zorunda kalacağız”

Üç yıldır Newcastle’da yaşayan ve kendisine ait dizel araçla teslimat şoförlüğü yapan Hüseyin İnan da uygulamadan memnun değil. İşi gereği masrafı daha az olduğu için dizel araç tercih ettiğini belirten İnan, “Bu uygulama şehir için gerçekten iyi bir uygulama. Biz sanırım Haziran ayında etkileneceğiz bu durumdan. Sanırım bu zamana kadar aracımızı kullanabileceğiz. Ama aracımızı değiştirmek zorunda kalacağız. Ya hibrit benzinli bir araç almak zorunda kalacağım ya da daha üst model bir mazotlu araç almak zorunda kalacağım. Böyle olunca bir kademe zararı olacak” ifadelerini kullandı.

Hem hızlı hareket etmek zorunda kaldıkları hem de yollarda çok tümsek olduğu için araçların çabuk yıprandığını ifade eden Hüseyin İnan, “Hangi araç olursa olsun, bu aracın dağılacağı anlamına geliyor. Yeni araç aldığın zaman parça fiyatları daha pahalı oluyor. Bize bir zararı olacak” ifadelerini kullandı.

Uygulama nedeniyle Euro 6 dizel araçların fiyatının arttığı, bu standardın altındaki araçların fiyatının ise hızla düştüğü bilgisini paylaşan Hüseyin İnan, “Tanıdığım taksiciler var. Hepsi Euro 6 almak zorunda kaldı. Onların söylediklerine göre, 3 ay öncesine göre her araçta 2 bin sterlin fiyat farkı var” açıklamasını yaptı.

“Taksicilere mail gönderildi, ek süre verildi”

15 yıldır İngiltere’de yaşayan ve 5 yıldır taksicilik yapan Bulgaristan göçmeni Mehmet ise 30 Ocak’ta başlayacak uygulamanın birkaç ay daha kendilerini etkilemeyeceğini söyledi. Daha çevreci araç almaları için kendilerine mali yardım yapılacağını dile getiren Mehmet, çok sayıda taksici olduğu için işlemleri yapacak elemanların sayısı az olması nedeniyle sürenin uzatıldığını dile getirdi. .Kendilerine mail gönderildiğini kaydeden Mehmet, “120 gün daha uzattıklarını söylediler. Bekliyoruz. Finansal yardım geldiğinde, biraz da kendimizden koyup en geç 3-5 ay içinde aracımızı değiştireceğiz. İşimiz gereği daha ucuz olduğu için dizel araç kullanıyorduk ama artık hibrit bir araç düşünüyorum ifadelerini kullandı.

“Bu uygulama bir başka saçmalık oldu”

Newcastle Tren İstasyonu’ndaki taksi durağı şoförlerinden Shaulat Ali, “Tamamen zaman kaybı. Sadece para kazanmaya çalışıyorlar” dedi. Aslen Pakistanlı olan ve uzun yıllardır taksicilik yapan Shaulat Ali, “Bu uygulama nedeniyle dizel arabamı yenilemek zorunda kalacağım. Yoksa günde 12.50 sterlin ödemek zorunda kalırım” ifadelerini kullandı. Taksi durağındaki arkadaşlarının bazılarının arabasını değiştireceğini, bazılarının ise değiştirmeyeceğini ifade eden Ali, “Ya her gün ücret ödeyeceksin ya da arabayı değiştireceksin. Bugünlerde para kazanmak için yeterince zor koşullarda çalışıyoruz. Çok fazla taksi ve çok az iş var. Bu uygulama da bir başka saçmalık oldu” diyerek uygulamaya yönelik memnuniyetsizliğini dile getirdi.

İngiltere’de Temiz Hava Bölgesi uygulaması yapılan şehirler

Bath: C Sınıfı temiz hava bölgesine sahip

Birmingham: D Sınıfı temiz hava bölgesine sahip

Bradford: C Sınıfı temiz hava bölgesine sahip

Bristol: D Sınıfı temiz hava bölgesine sahip

Portsmouth: B Sınıfı temiz hava bölgesine sahip

Manchester: Uygulama üzerinde çalışılıyor

Sheffield: 27 Şubat 2023’te ücret almaya başlayacak.

Newcastle ve Gateshead: 30 Ocak 2023’te ücretlendirmeye başlayacak.

Temiz hava bölgeleri türleri

İngiltere’de A’dan D’ye kadar 4 tip temiz hava bölgesi bulunuyor. A: Otobüsler, yolcu otobüsleri, taksiler, özel kiralık araçlar, B: Otobüsler, yolcu otobüsleri, taksiler, özel kiralık araçlar, ağır vasıtalar, C: Otobüsler, yolcu otobüsleri, taksiler, özel kiralık araçlar, ağır vasıtalar, kamyonetler, minibüsler, D: Otobüsler, yolcu otobüsleri, taksiler, özel kiralık araçlar, ağır vasıtalar, minibüsler, minibüsler, arabalar (yerel yönetimin motosikletleri dahil etme seçeneği vardır)

Asgari emisyon standartları

Her araç tipinin bir minimum emisyon standardı bulunuyor. Temiz Hava Bölgesi belgesinde şarj edilmekten kaçınmak için araçların aşağıdaki minimum standardı karşılaması gerekiyor:

Otobüsler, yolcu otobüsleri, ağır vasıtalar: Euro 6

Minibüsler, minibüsler, taksiler, özel kiralık araçlar: Euro 6 (dizel), Euro 4 (benzin)

Motosikletler: Euro 3